En toen kwam de dag dat kunst verboden was. Kunst kun je niet eten, een plakje kunst op je boterham bestaat niet. Ik zal je vertellen hoe het ging.
De achterliggende gedachte was om geld te besparen. Ook al was de geldkraan van de overheid bijna helemaal dichtgedraaid. We hadden een verzameling crisissen die elkaar in rap tempo opvolgden, tot het punt dat het systeem wel móest veranderen. Maar dat gebeurde niet, we gingen door, want niemand had een goed idee voor een nieuw systeem. Ja, de kunstenaars en de filosofen, maar wie neemt die nou serieus, zeiden ze. De economen wisten het niet, de biologen en psychologen begrepen het niet en de politiek? Die volgden de angst.
Er ontstonden tekorten in belangrijke beroepen. Waar waren de verzorgers? De schoonmakers, de bouwers, loodgieters, docenten? Invliegen deden ze niet meer, dat hadden ze wel geleerd. De focus lag alleen nog maar op wat de overheid zag als primaire beroepen.
Het verschil tussen arm en rijk nam toe. De rijken werden rijker, de armen werden armer en er kwamen er steeds meer. De middenklasse verschrompelde tot een kleine erwt. Er kwam minder geld, er kwam minder eten en mensen raakte in paniek. Wat moeten we doen? Wat moeten we doen? Riepen ze in volle angst.
Hun maagjes raakten leeg en obesitas verdween. En ik? Ik schilderde gewoon door en gaf les. Totdat de culturele programma’s op scholen werden geschrapt. Ze zeiden: je moet ze stimuleren voor beroepen die we nodig hebben, breng die kinderen niet op ideeën. Maar dat bleek niet genoeg want kunst was overal en de dromen en de harten, die wilden ook wat. Het aantal kunstaanmeldingen steeg, de jongeren staken hun middelvinger op naar het systeem waarvan het fundament bezit was. ‘Wij willen dat niet, wij hebben niet zoveel nodig’, riepen ze. Ik gaf ze gelijk. De koers daalde tot een dieptepunt.
De overheid wist het niet meer, totdat een populist met kaaklijn en weelderig haar schreeuwde: de kunst is het probleem! De kunst moet weg, kunst moet verboden worden. Niemand had gedacht dat het zo ver zou komen, niemand had gedacht dat kunst voor velen niet zo belangrijk was. Niemand zijn de mensen met wie ik mij omring. Mijn familie, mijn vrienden, kennissen. Het lijken er zoveel omdat ik ze zo vaak zie. Op feestjes kom je elkaar tegen, op borrels, concerten, musea. Maar mensen komen andere mensen tegen, op andere borrels, andere feestjes, casino’s, vakantiebeurzen.
Kunst werd niet direct verboden, er moest eerst een wet worden opgesteld. Dure figuren bogen zich over teksten.
En toen, toen was de wet een feit. Er kwam een verbod op koptelefoons, op schilderijen, theater, ballet, fotografie, concerten, proza, illustraties, podcasts, muziek... Alleen reclame was toegestaan, want dat was goed voor de economie. Als het maar niet te kunstzinnig was.
De dag brak aan en was grijs. Ik was thuis en ik huilde, jij was er toen nog niet. In mijn buurt zag ik riviertjes van verdriet de huizen uit stromen. En niet alleen maar in mijn buurt. Die dag zou de geschiedenis ingaan als de dag met het hoogste aantal mensen die uit het leven stapten. Met vrachtwagens moesten ze worden vervoerd. Het kabinet viel, de economie en de Nederlandse moraal bereikte een dieptepunt. Niemand had gedacht dat kunst zo essentieel was.
De volgende dag brak aan, het was de dag dat kunst weer was toegestaan. Alsof een knoop in een tuinslang werd losgemaakt stroomde de kunst door alle kieren en gaten. Met stoepkrijt tekenden en schreven we verhalen op alle muren en straten. Uit elke deur en raam klonk muziek van Vivaldi tot Beyoncé. Uit het niets ontstonden er scenes die onze fantasie te boven gingen en je van verrukking deden rillen van je oorlel tot kleine teen. Een ballerina sprong over een plantenbank, er was break dance op de schuttingen en hip hop op de daken. We huilden, we lachten, we schreeuwden en bedachten: nu voelen we dat we leven.
Hoor je de muziek van boven zacht op de achtergrond? Die potlood streep op de muur die lijkt op een giraffe? Zie je de reflectie van het licht door mijn glas? Kijk naar je trui hoe duizenden draadjes 1 geheel vormen, hoe de druppels uit de kraan als kristallen verschillende klanken maken, hoe geuren zich ongemerkt vermengen in je neus tot de geur van thuis, hoe jouw voet op de grond een ritme tapt zonder dat je het merkt. Hoe je ogen schitteren als ik dit verhaal vertel. Kunst is er altijd.